Yorgo Zarifi köşkü

Tarabya sahilinde bulunan Zarifi köşkü dönemin ünlü bankeri Yorgo Zarifi  (1810-1884) tarafından Sultan Abdülaziz döneminde (1861-1876) inşa edilmiştir. İstanbul’un varlıklı ailelerinden Zarifiler 19. Yüzyıl başlarında şarapçılık yaptıkları Marmara Adası’nı terk ederek İstanbul’a gelerek yerleşmiştir. Aile burada servet sahibi olmuşsa da 1821 Mora isyanını destekledikleri için mallarına el konulunca Rusya’ya kaçmıştır. Babası Yani Zarifi sayesinde Odessa’da iyi bir eğitim alan Yorgo Zarifi (Georgios Zariphis veya Γεώργιος Ζαρίφης) önce Yunanistan’a sonra İstanbul’da ticaret yapmış İngiliz bankerleri ile Osmanlı Devleti arasındaki irtibatı kurduğu bankerlik şirketiyle hatırı sayılır bir servetin sahibi olmuştur. Sultan II. Abdülhamit’in finansal danışmanlığını yapan Osmanlı İmparatorluğu’nun mali sıkıntıya düşüp, iflas ilan ettiği döneme tanıklık eden Yorgo Zarifis, İmparatorluğun borç krizine müdahil olan Galata bankerlerinden birisi olup, 1881’de Osmanlı İmparatorluğunun vergi tahsilatı ve borç ödemelerini denetleyen Düyun-u Umumiye’nin de kurucularındandı.

Zarifi ailesi Büyükada Rum Yetimhanesi, Balıklı Rum Hastanesi, Aya Pareskevi Kilisesi için önemli miktarda para bağışlayan, Filibe (Plovdiv, Philippopolis) ve Dedeağaç’ta Zariphios Rum okullarını  kuran,  Zarifi ailesi 1910’lu yıllarda Tepebaşı’ndaki kışlık köşklerini satarak Atina’ya yerleşmişse de Zarifi köşkünü arazisi ile birlikte ellerinde tutmak istemiş, hatta aile Lozan Noterliği’ne 1948’de bir vekâletname ile mülk sahibi olduklarını tasdik ettirmiştir. Tapu Kadastro 2 Şubat 1950’de köşkün sınırlarını belirlemiş ve mülkün Yorgo Zarifi’nin mirasçıları olan Lili, Tiresiya, Eleni Bonanu, Leon Leonidas Teodoros, Stefanos ve Eleni Evyenidis’e ait olduğu tespit etmiştir. 1923 yılında İstanbul’a gelerek 2 ay kadar kalan Sabık Afgan kralı Emanullah Han’a oturması için Tarabya Zarifi köşkü tahsis edilmiştir.

Sarıyer Tapu Müdürlüğü’nün kayıtlarına göre köşk 25 Mart 1954’te Türk vatandaşı olan A. Albayrak’a satılmış sonra 1 Ağustos 1969 tarihinde Günaydın Turizm ve İnşaat Ticaret Anonim Şirketi’ne devredilmiş görülmektedir. Hazine 1995’te Sarıyer Asliye Hukuk Mahkemesi’de Günaydın Turizm ve İnşaat Ticaret Anonim Şirketi’ne sahte evrakla yapılan işlemden dolayı “tapu iptali” davası açmış, yapı 15 Nisan 1997 tarihli mahkeme kararıyla Hazine’ye devredilmiş, 1999 Ekim ayında Yargıtay’ca da onaylanmıştır. Köşkün haksız yere elinden alındığını iddia eden Günaydın Turizm ise AİHM’ye Türkiye’ye 10 milyon 60 bin euroluk tazminat talebiyle başvurmuş ve başvurusu kabul edilmiştir. AİHM, 2 Eylül 2009’da, tazminat talebini saklı tutarak, taraflara uzlaşma için 6 ay süre tanımış, Maliye Bakanlığı da tazminat talebinde bulunulmaması şartıyla taşınmazın iadesini uygun görmüştür. 1964 ve 1974 yılında iki kez yanan orijinal beyaz rengi ve yapısını koruyan Zarifi köşküne emlak emlak piyasasında 30 milyon Euro değer biçilmektedir.

KAYNAKÇA

“17 yıllık Zarifi Köşkü davası AİHM’de çözüldü” Hürriyet Gazetesi. 15 Eylül 2010

Yorgo L. Zarifi. “Hatıralarım: Kaybolan Bir Dünya İstanbul 1800-1920”. Literatür Yayıncılık. İstanbul, 2005

“Zarifi Köşkü sancısı” Sabah Gazetesi. 29 Kasım 2009